TABAKOA ZALETAZUNA EDO BIZIO

Gure gizartean zaila da zaletazuna eta bizioa denaren artean marra bat jartzea. Zaletazun bat bizio bihurtu daiteke baina ez dut uste kontrakoa bidegarria izan daitekela. Orokorrean, bestelakotasun ikusi ditzakegu bien artean, alde batetik,  zaletazunak onuragarriak omen dira (Adb. kirola egin, musica entzun, irakurri, filmak ikusi, lagunekin egon...), berriz, bizioak ohitura txarrak izaten  ohi dira, bai osasunarentzako bai ekonomiarentzako (adb, erretzea, alkohola edan,...). Baino, erretzea txarra dela argi balin ba dago zergatik estatuak onartzen du? Nahiz eta jakinaren gainean egon,  diru asko ateratzen du zergekin eta momentuz Estatua zenbait drogak onartzen ditu, gainera bere kutxan diru gutxi duenean %10 edo gehiago igo egiten du tabakoaren salneurria, eta "gure" ekonomia sustatzen dugu.


Beste alde, tabako eta drograk gaixotazunak sortzen dituzte, eta frogatu daiteke tabakorik gabe minbiziak sorturiko hilkotazuna %30 jaitsiko litzateke. Ikerketak hoien ondorioz, orain dela bi urte, estatua lege berri bat jarri zuen. Lege honek debekatzen zuen leku itxietan erretzeari, hori dela eta, erretzaileen eta ez  erretzaileen eskubideak aurrez aurre jarri egin zituen.


Nik erretzaile ohia naiz, eta orduan saila da  partziala izateak, neri iruditzen zait erretzea sikinkeri bat dela erretzen duenarentzat eta igurukoentzat ere bai. Eta lege horrek lagundu egin du erretzaile askoei bere bizitza berreskuratzen, zeren erretzailea beti zigarroaren menpe dago.  Horrek ez du esan nahi, erretzeari uzteari lan erresa dela baino languntzen du nolabait.


Bukatzeko, nire  eskuz egongo balitz egingo salduko nituzke zigarro naturalak, eta zihur nago jendeak gutxiago erre egingo zukeen. 

GIPUZKOAKO ZABORRAREKIN ZER EGIN NAHI DUGU?

Zaborra arazo bat da gure gizartean. Orain arte, Gipuzkoan zabortegietan kudeatu dira, hau da hiretako zaborrak biltzen eta botatzen dira kamioi batean eta eramaten dituzte "zabortegi" izeneko eremu batera eta, kontrolik gabe, dena nahastuta, behin eta berriro bota eta zapal  bolumena gutxitzeko.

Baina, gaur egungo zabortegiak garai batean haranak edo erreka baten bideak izan ziren eta hondakinez bete ditugu. Horren ondorioz,  lurzoruak eta urak kutxatzen dira, eta zaborra usteltzen denean kirats eta gas toxikoak sortzen ditu.  Bestalde, paisaia okertzen da naturak agindakoa aldatu dugulako. Eta argi izan behar dugu, zaborrak ez duela haizeak eramango ezta lurrak irentsiko ere.

Europar batasuneko bíztanle bakoitzak 1,5kilo zabor sortzen du egunero. Gipuzkoarrak batez besteko horren azpitik gaude, baina hala ere ia miloi erdi bat tona sortzen ditugu.  Gainera, adituek diotenez 2020 urtean gaur egun baino 25% zabor gehiago sortuko da. Eta hori ez gerta dadin Europako Parlamentuak Arau zorrotz bat onartu du zaborra kudeatzeko.

Goian aipatu egin den bezala, Gipuzkoako zabortegiak egokitu egin behar dira Europako Direktibaren irizpideetara, dirudienez gure zabortegiak ezin dira egokitu eta San Markos Zabortegia itxi egin dute.  Beste alde,   ez dago  leku aproposik bat  beste zabortegi bat jartzeko eta  Donostiako Udala 2009an esan zuen erraustegi bat jarriko zuela Zubietan . Hau da, hondakinak aprobetxatu beharrean erretzea, ingurua kutxatzea?

Eskerrak Errausketaren aurkako Plataformak batek salatu egin duen praktika hau. Europan erraustegiak ketzen ari dira oso toxikoak direlako. Demostrazio gisa, Usurbilgoak, atez ateko sistema berri bat ezarri du sortutako zaborra berreskuratzeko. Sistema hau ohiko edukiontzi sistema aldatu egiten du, hondakitzak biltzen dira era desberdin batean eta errefusa gutxitu egiten da, Bolumen txikia denez zabortegi txiki batekin nahikoa da.

Sistema honetan 5 hondakin mota bereizten dira; organikoa, papera, kartoia, ontzi arinak, beira eta gainerakoa. Mota bakoitzak dauka bere kolorea dauka eta asteko egun bat.  Poste bat jartzen da kalean gako sekretu batekin, eta auzokide bakoitzak eramaten ditu bere hondakin bereiztuak bere edukiontzira. Udaletxeak dioenez, %28birzikatzetik %82 birziklatzera hel dira. Eta badirudi sistema hau eraginkorra eta iraunkorra da eta zabortegi kutsagarriak zein erraustegi toxikoak ez direla beharrezkoak frogatzen du.

TURISMOA EUSKAL HERRIAN

Azken boladan turismoaren estatistikak esaten dutenez  Euskal Herrian gero eta Turismo industria indartsuagoa sortzen ari da. Baina, zer du gure herri txiki honek hain turistikoa izateko? Edo beste aldetik helduta, eta zer ez du? Munduko hondartza politena, sukaldari hoberenak, natura eta mendi aipagarriak, kultura sakona…Hau da, denetarik dauka eta horren ondorioa turismo eskaintza zabala eta liluragarria  da. Oro har turismoa espezializatzen ari da, gero eta gehiago, eta banandu dezakugu 3 klaseetan, jarraian azaltzen den moduan.

TURISMO KULTURALA edo HIRIETAKOA. Hau da, hiri edo herri batera joan eta ezagutu monumentuak, historia, elizak,  parkeak eta lekuko tokiak  bisitatu. Oro har, bisitak oinez oso ondo egiten  dira baina azken urteetan modan jartzen ari da hiria  patinez edo korrika eginez ezagutzea.  Badago aukera gida turístiko bat kontratatzeko, oso lagungarriak izaten dira eta denbora gutxi daukazuenean oso aukera ona izaten dira, laguntzen zaitute lekuetara eta azaltzen dituzte historia zehatz-meatz. Gehienetan hizkuntza pare bat dakite eta komenigarriak izaten dira atzerritarrentzat.

TURISMO GASTRONIMIKOA. Euskal Herria oso ezaguna da gastronomiagatik, Donostian soilik Michelinen hiruna  izar  dauzkatenak daude; Arzak, Akelarre, Mugaritz eta Argiñano. Baina,gastatzeko   hainbeste diru ez baduzuaukera zabalad duzu ia Euskal jatetxe guztietan. Arrain gozoa jateko kostaledera joatea besterik ez duzu; Orio, Getaria, Ermua edo Zumaiara. Eta haragia jateko gogoa baldin ba duzu Sagardotegi batean dastatzeko aukera izango duzu, alegia, sagardotegiko menu bat eskatuz. Leku hauek betikoak dira Euskal Herrian eta paregabeak dira. 

Gehien gustatzen den aukera da “pintxo pote"a. Pintxoak tabernetako jaki zati txikiak dira eta edariarekin batera bizpahiru mokadutan hartzkoak, barietate handia dago eta denak ezberdinak dira.  Euskal Herriko ia taberna guztietan ditugu eskuragai, hainbat mota, itxura eta prestaketa mailekin. Baina aukera handiena Bilboko eta batez ere, Donostiako Alde Zaharrean Aurkituko ditugu. Nire lagun baten web horria gomendatzen dut, www. todopintxos.com

TURISMO AKTIBO, lotu dezakegu nekazal turismoarekin edozein abentura aktibitatearekin edota naturarekin erlazionatuta, adibidez: BTT, Surf, Mendi Igoerak, Kayak, Espeleologia… Ohiko da gida espezializatu batekin joatea batzutan oso arriskutsua baita.

Dirudienez, Euskadiko Gobernuak gero eta gehiago lantzen du Turismoa. Aurten, Gazteiz hiriburua izan du GREEN CAPITAL saria eta Donostia CIUDAD DE LA CULTURA 2016 saria, hori esan nahi du  turismoa goraka doala eta  prest egon behar altxor hori  zaintzeko eta etekiñak ondo ateratzeko. 

MERKATARITZA GUNE HANDIAK: GAURKO GIZARTEKO TENPLUAK

Azken bolada honetan jende gutxi ikusten da elisan, bestealde, merkataritza guneak gero eta jende gehiago biltzen dute, eta batzuek konparatzen dituzte merkataritza guneak aintzineko tenpluekin.

Hori horrela balitz, tenpluaren erlijioa “Kontsumismo” izango zen eta jainkoaren nahia “kapitalismo  sistema”, hau da,  produktuak saldu eta  dirua irabasi. Hori gerta dadin, empresari talde bat ikertzen dute lekuko kontsumitzaileen   nahiak, gustoak eta gogoak tenplu erakargarri bat eraikitzeko, oro har, zerbitzu asko  ematen dituzte eta osoerosoak dira erosketak egiteko.

Adibidez, hirietatik urbil egoten dira eta errastazunak ematen dituzte garraio haundiekin joetako, parkinak oso zabalak, normalean dohain eta bertako gasolindegian, gasolina merkeagoa dago desplazamenturen gastua kompensatzeko.

Barruan sartzen zarenean, ingurumena klimazitatu dago, ez hotzik ez berorik,  gainera oso argitua  dago eta musika polita jartzen dute guk eroso sentitzeko. Halaber, gozeak edo nekatuta zaren momentuan kafetegi edo  tabernak aurkitu ditzazkegu, atzedena hartu eta indarra pintxo edo kafetxo batekin, erosketarekin jarraitzeko.

Familia osorentzeko gune bihurtu egin dira , zinema, haurtzaindegiak,  masajeko besaulkiak, denda, farmazia eta abar. Hain ordutegi zabalak dituzte non edozein ordutan egin dezakegu erosketak eta badirudi badagola proposamena igandeetan irekitzeko. Hau ez da arraroa beste herrietan egiten baita.

Baina, nere iritziz, tenplu hauek nahiz eta oso erosoak izan oso garestiak iruditzen  zaizkit. Leku hoietan sartzen zarenean denbora asko galtzen, zure irizpidea galtzen duzu eta orokorrean erosten dituzu behar ez dituzun produktuak edo arropa. Oro har kalitazte baxuko eta  gehienak etzerritar produktuak  saltzen dituzte.

Nire ustez merkataritza gune handiak beste aukera dira erosketak egiteko, dena dela auzoko merkataritza batera joan eta  lekuko produktuak erostea aukera hoberena iruditzen zait baino batzuetan gure bizimodua ez da hoberena. Nik ados nago kontsumo taldeekin baina ez nator bat kontsumismaren  erlijiorakin. 

ASMAKIZUN HANDIENA

ASMAKIZUN HANDIENA

Gero eta asmakizun gehiago sortzen ari dira egunero. Batzuk ez dira garrantzizkoak baina beste batzuek aldatu egin dute geure historia.

Adibidez, orain dela 800.000 urte sua asmatu omen zen, asmakizun hori dela eta, gizakiek kobazuloak berotzen zituzten eta basapiztiengan babesten ziren. Baita ere, beste modu batean elikatzeko aukera izan zuten. Adituek esaten duten arabera, haragia eta arraina erre-agosten proteina iturri bikaina lortu zituzten eta  burmuina /giharrak garatu egin zituzten eta horrek lagundu egin zuen espezie bizirik iraupenari.

Orokorrean, asmakizunak gizakien garapenarekin zer ikusirik dauka. Horregatik, ezan daiteke herrien eta gizarteen maila, garapen teknologiko-zientifikorekin neurturta dagoela.

Asmakizun gehienak gure bizi-kalitate hobetzen dute; medikamentuak, garraioak, garbitzeko tresnak, hotza mantentzeko sistemak….Alabaina, kontutan hartu behar dugu, beste batzuek kaltegarriak direla; zuzko armak, bonba atomikoa, productu kimikoak… Azken finean, ez ba ditugu ondo erabiltzen ondorio larriak sortu daitezke eta gure munduko eta gizadiarekin akabatu dezakete.

Seguraski esagutzen ditugu antzinaroko asmatzaile ospetzuak; Arkimedes, Guttenberg, Pasteur, Edison, Eisten …. Dena delari ere, asmatzaile gehienek ez dira esagunak, behar bada, esaguna iruditzen direnek bere izena jarri egin diotenek sortutako gauzari edo procesurari. Exemplu gisa, Karl Benzek sortu egin berebil motorra eta  empresa batek “Mercedez Benz” bere izena hartu zuen kotxeen marka bezala edo Luis Pasteur asmatu egin zuen pasteurizasio prozesua.

Nere iritziz, askenaldiko asmakizun handiena Internet da. Estatu batuetan Utah unibertzitatean sortu egin zen 1969an. Gaur  egun, mundu osoan zabalduta dago sare erraldoi hau. Internet bidez posta electronikoak bidali egin ditzazkegu, elkarrisketak , zabaldu informazioa eta abar. Oso tresna potentea da eta gure asken urteetan mundua globalizatu egin da.

LEHENENGO HITZAK

Nire lehenengo hitzak blog honetan, esker hitzak izango dira; eskerrik asko nere familiari,  lagunei eta biziki nire multilari euskera ondo ikasteko bultzatu egin nautelako etortzera leku zoragarri honetara.